JSON چیست و چه تفاوتی با XML دارد؟

خیلی خوشحالم که اینجایید و می‌خواید با هم یه گپی درباره‌ی JSON و XML بزنیم. راستش اگه به دنیای برنامه‌نویسی و توسعه وب علاقه دارید، حتماً این دو تا اسم به گوشتون خورده. JSON و XML دو تا از اون فرمت‌های داده‌ هستن که همه‌جا هستن و تقریباً هر جایی که بخوایم اطلاعات رو رد و بدل کنیم باهاشون سر و کار داریم.

خب، حالا بیاید اول یه نگاه به JSON بندازیم. JSON یه فرمت سبک و خوش‌دست برای ذخیره و انتقال داده‌هاست که خیلی از توسعه‌دهنده‌ها عاشقش هستن چون هم خوندنش آسونه و هم نوشتنش! توی JSON، اطلاعات به شکل کلید–مقدار (مثل یه دیکشنری) ذخیره می‌شن و این یعنی همه‌چیز ساده و تمیزه.

اما XML، خب اونم یه فرمت قدیمی‌تره و می‌تونم بگم یه جورایی برادر بزرگتر JSON به حساب میاد. XML یه مقدار پیچیده‌تره و اطلاعات رو توی تگ‌های ساختار یافته قرار می‌ده. شاید به نظرتون شبیه HTML بیاد، و خب حق با شماست!

ولی این وسط یه سوال مهم پیش میاد: فرق بین JSON و XML چیه؟ و اصلاً کدومش بهتره؟ نگران نباشید، چون تو ادامه می‌خوایم دونه‌دونه به این سوال‌ها جواب بدیم و یه مقایسه بین این دو تا داشته باشیم. آماده‌اید؟ بزن بریم!

تاریخچه JSON

حالا که می‌خوایم درباره‌ی JSON صحبت کنیم، بد نیست اول نگاهی به تاریخچه‌اش بندازیم و ببینیم از کجا اومده. JSON که مخفف JavaScript Object Notation هست تو اوایل دهه ۲۰۰۰ توسط شخصی به نام Douglas Crockford معرفی شد. در واقع، هدف اصلی این بود که یک فرمت ساده و سبک برای تبادل داده‌ها بین سرور و مرورگر داشته باشیم.

تا قبل از JSON، بیشتر از XML برای این کار استفاده می‌شد. اما XML به خاطر پیچیدگی و حجم زیادش، گاهی وقت‌ها خیلی کار رو سخت می‌کرد. اینجا بود که JSON با ساختار ساده‌اش پا به میدان گذاشت. JSON به خاطر شباهت زیادی که به نحو (syntax) جاوااسکریپت داشت، خیلی زود بین برنامه‌نویسان محبوب شد و تقریباً به سرعت جای خودش رو توی دنیای وب باز کرد.

جالب اینجاست که با وجود اینکه JSON از جاوااسکریپت اومده، اما امروزه تقریباً در همه زبان‌های برنامه‌نویسی می‌تونیم ازش استفاده کنیم. خلاصه اینکه، JSON یه راه‌حل ساده، سریع و کارآمد برای تبادل داده‌ها شد که به‌خاطر همین ویژگی‌ها به یکی از پرکاربردترین فرمت‌های داده در دنیای تکنولوژی تبدیل شد.

تاریخچه XML

برای اینکه تصویر کاملی از دنیای تبادل داده‌ها داشته باشیم، باید نگاهی به تاریخچه‌ی XML بندازیم. XML که مخفف “eXtensible Markup Language” هست، در اواخر دهه ۱۹۹۰ توسط کنسرسیوم وب جهانی (W3C) توسعه داده شد. هدف از ایجاد XML این بود که یک زبان نشانه‌گذاری داشته باشیم که بتونه به طور عمومی و مستقل از پلتفرم، داده‌ها رو توصیف و انتقال بده.

XML از همون اول طوری طراحی شد که بتونه داده‌ها رو با ساختاری مشخص و قابل خواندن برای انسان‌ها و ماشین‌ها به اشتراک بذاره. این ساختار مبتنی بر تگ‌ها بود که شباهت زیادی به HTML داشت، اما XML انعطاف‌پذیری بیشتری برای تعریف عناصر جدید فراهم می‌کرد. این ویژگی باعث شد که XML به سرعت در صنایع مختلفی مثل مخابرات، بانکداری و به خصوص در استانداردهای وب پذیرفته بشه.

تا قبل از ظهور JSON، XML تقریباً به عنوان استاندارد اصلی تبادل داده‌ها در وب شناخته می‌شد. از آنجا که XML قادر بود داده‌ها رو به صورت سلسله‌مراتبی و با توضیحات کامل‌تر ارائه بده، برای بسیاری از پروژه‌های بزرگ و پیچیده انتخاب اول بود. اما با اینکه XML همچنان در برخی زمینه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیره، ظهور JSON و نیاز به فرمت‌های ساده‌تر و سبک‌تر باعث شد که XML کمی به حاشیه بره.

با این حال، XML هنوز هم در جاهایی که نیاز به توصیف دقیق و پیچیده‌تری از داده‌ها هست، جایگاه خودش رو حفظ کرده و همچنان به عنوان یک ابزار قدرتمند در دنیای فناوری اطلاعات استفاده می‌شه.

نیم نگاهی به نحوه نوشتار این دو

بیایید یه نیم‌نگاهی به سینتکس (نحو) JSON و XML بندازیم تا تفاوت‌های آن‌ها را بهتر درک کنیم.

JSON :

سینتکس JSON خیلی ساده و شبیه به ساختارهای داده‌ای مثل دیکشنری‌ها یا اشیا در زبان‌های برنامه‌نویسیه. در JSON، داده‌ها به صورت جفت‌های کلید–مقدار (Key – Value) ذخیره می‌شن و معمولاً برای نمایش داده‌های ساده و سبک از آن استفاده می‌شه.

یک مثال ساده از سینتکس JSON:

				
					
    {
        "name": "Ostadan Web",
        "age": 10,
        "services": ["Make website", "digital marketing"],
        "address": {
            "street": “22 Bahman",
            "city": "Isfahan"
        }
    }

همونطور که می‌بینید، JSON از آکولاد `{}` برای نگهداری اشیا و از براکت `[]` برای نگهداری آرایه‌ها استفاده می‌کنه. مقادیر میتونن انواع مختلفی داشته باشن ممثل رشته، عدد، بولین، آرایه و حتی شیء.

XML :

در مقابل، سینتکس XML بر اساس تگ‌هاست. هر قطعه از داده‌ها درون یک تگ باز و بسته قرار میگیره. XML می‌تونه داده‌های پیچیده‌تری رو با استفاده از سلسله‌مراتب (nesting) توصیف کنه.

یک مثال ساده از سینتکس XML:

				
					<person>
    <name>Ostadan Web</name>
    <age>10</age>
    <services>
        <service>Meke website</service>
        <service>Digital marketing</service>
    </services>
    <address>
        <street>22 Bahman</street>
        <city>Isfahan</city>
    </address>
</person>

در XML، همه چیز بین تگ‌های `<…>` قرار میگیره. هر تگ باز باید یه تگ بسته‌ی متناظر داشته باشه، و داده‌ها میتونن درون تگ‌های تو در تو قرار بگیرن تا ساختارهای پیچیده‌تری ایجاد بشه.

به طور خلاصه، JSON با ساختار ساده و مختصر خود برای داده‌های سبک و خوانا طراحی شده، در حالی که XML با تگ‌های قابل تعریف و سلسله‌مراتب خود انعطاف بیشتری برای نمایش داده‌های پیچیده داره.

چرا JSON از XML بهتره ؟

وقتی صحبت از انتخاب بین JSON و XML می‌شه، خیلی‌ها بدون معطلی می‌گن JSON بهتره. اما چرا؟ بذارید با هم چند تا دلیلش رو بررسی کنیم.

اول از همه، JSON خیلی ساده‌تر و خوندنش راحت‌تره. وقتی به یه فایل JSON نگاه می‌کنید، انگار دارید یه دیکشنری یا یه آبجکت جاوااسکریپت رو می‌بینید. همه‌چیز خیلی مرتب و قابل درکه. اما XML؟ خب، با اون همه تگ و ساختارهای تو در تو، گاهی ممکنه سردرگم بشید، مخصوصاً اگه حجم داده‌ها زیاد باشه.

دومین نکته اینه که JSON به مراتب سبک‌تره. به خاطر ساختار مختصرش، حجم کمتری داره و این یعنی وقتی دارید داده‌ها رو بین سرور و مرورگر رد و بدل می‌کنید، سرعت بالاتری دارید. XML به خاطر تگ‌های اضافی که داره، معمولاً حجیم‌تره و ممکنه انتقال داده‌ها رو کندتر کنه.

از طرف دیگه، JSON به‌خاطر شباهتی که به نحو جاوااسکریپت داره، خیلی راحت‌تر توی اپلیکیشن‌های وب جا می‌افته. برای اکثر برنامه‌نویس‌ها، کار با JSON تو محیط‌های مختلف خیلی ساده‌تره، چون نیاز به تبدیل یا تجزیه پیچیده‌ای نداره.

در نهایت، JSON با همه‌ی این سادگی‌ها، قابلیت‌های خیلی خوبی هم داره و می‌تونه داده‌های پیچیده رو هم به راحتی مدیریت کنه. به همین دلایل، خیلی‌ها ترجیح می‌دن وقتی انتخاب دارن، برن سراغ JSON.

تکنولوژی‌هایی که JSON رو دوست دارن:

1. وب‌سرویس‌ها و APIها:

– RESTful APIs: اگه از سرویس‌های وب مثل Twitter API یا Google Maps API استفاده کردید، احتمالا با JSON برخورد داشتید. این سرویس‌ها به خاطر سادگی JSON، این فرمت رو برای تبادل داده‌ها انتخاب کردن.

– Firebase: این پلتفرم از گوگل که به توسعه‌دهندگان ابزارهایی برای ساخت اپلیکیشن‌های وب و موبایل می‌ده، داده‌ها رو به شکل JSON ذخیره و مدیریت می‌کنه.

2. فریم‌ورک‌های جاوااسکریپت:

– React: وقتی دارید با React کار می‌کنید، معمولاً داده‌ها به شکل JSON به کامپوننت‌های شما فرستاده می‌شن. این باعث میشه همه چیز سریع و ساده پیش بره.

– Angular و Vue.js: این فریم‌ورک‌ها هم به خاطر کارایی بالا و سهولت JSON، برای تعامل با سرورها از این فرمت استفاده می‌کنن.

3. پایگاه‌های داده NoSQL:

– MongoDB و CouchDB: این پایگاه‌های داده که برای ذخیره‌سازی داده‌های ساختار نیافته عالی هستن، داده‌ها رو به صورت JSON ذخیره می‌کنن.

تکنولوژی‌هایی که XML رو انتخاب می‌کنن:

1. وب‌سرویس‌ها و APIها:

– SOAP: شاید کمی قدیمی‌تر به نظر برسه، ولی SOAP که برای تبادل پیام‌ها بین سیستم‌ها استفاده می‌شه، به شدت به XML وابسته‌ست.

– Microsoft .NET: تو نسخه‌های قدیمی‌تر این پلتفرم، XML برای خدمات وب استفاده می‌شد.

2. پیکربندی و تنظیمات:

– پیکربندی نرم‌افزار: اگر توی پروژه‌ها یا نرم‌افزارهایی مثل Spring Framework یا Apache Maven کار کرده باشید، احتمالا با فایل‌های پیکربندی XML برخورد داشتید.

3. مدیریت اسناد و داده‌های پیچیده:

– Microsoft Office: فایل‌های DOCX و XLSX که همه‌مون باهاشون کار کردیم، از XML برای ساختاردهی داده‌ها استفاده می‌کنن.

– RSS Feeds: اگر دنبال خوراک‌های خبری باشید، اکثرشون از XML برای ارائه به‌روزرسانی‌ها استفاده می‌کنن.

در کل، JSON به خاطر سادگی و سرعتش توی وب و اپلیکیشن‌های موبایل خیلی محبوب شده، ولی XML هنوزم توی جاهایی که به ساختار پیچیده‌تری نیاز داریم، کارایی خودش رو حفظ کرده.

نتیجه گیری

حالا که یه نگاهی به JSON و XML و کاربردهای هر کدوم انداختیم، نتیجه‌ای که می‌تونیم بگیریم اینه:

JSON به خاطر سادگی، سبکی و سازگاری عالی‌اش با فریم‌ورک‌های مدرن و APIهای وب، انتخاب اول برای اکثر پروژه‌های جدید و اپلیکیشن‌های موبایل و وب به حساب میاد. داده‌ها رو به شکل کلید–مقدار ذخیره می‌کنه و این باعث میشه کار باهاش خیلی سریع و آسان باشه.

از طرف دیگه، XML با ساختار پیچیده‌تر و قابلیت‌های توصیفی بیشتری که داره، همچنان در پروژه‌های بزرگ و استانداردهای خاصی مثل SOAP و فایل‌های پیکربندی، کاربرد داره. این فرمت برای مواقعی که نیاز به ساختار و توضیحات دقیق‌تری از داده‌ها داریم، بسیار مفیده.

در نهایت، انتخاب بین JSON و XML بستگی به نیازهای خاص پروژه‌تون داره. اگر دنبال سادگی و سرعت هستید، JSON گزینه‌ی مناسبیه. اگر نیاز به ساختار پیچیده‌تری دارید و به استانداردهای خاصی پایبندید، XML می‌تونه انتخاب بهتری باشه.

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نظر خودتان با ما به اشتراک بگذارید ( اٌستادان وب )

دسته بندی مقالات

ممکن است دوست داشته باشید !

اٌستادان وب